Po rozwiązaniu małżeństwa przez Sąd małżonek rozwiedziony może zażądać od drugiego z małżonków dostarczenia mu środków utrzymania.
Środki te muszą jednak odpowiadać usprawiedliwionym potrzebom małżonka uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym małżonka zobowiązanego.
W takim przypadku rozwiązanie małżeństwa przez rozwód pociąga za sobą modyfikację dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego małżonków, który istniał od chwili zawarcia małżeństwa. Z chwilą rozwodu małżeński obowiązek alimentacji może więc jedynie ulec przekształceniu i dalej obowiązywać w zmienionej formie.
Alimenty tylko dla małżonka „niewinnego”?
Alimentów po rozwiązaniu małżeństwa może żądać jedynie małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku.
A co w przypadku rozwodu bez orzekania o winie? Jak powszechnie wiadomo Sąd może orzec rozwód stwierdzając winę małżonków, bądź też nie przesądzając tej kwestii.
Jeżeli sprawa rozwodowa została zatem zakończona przez sąd potocznie mówiąc „rozwodem bez orzekania o winie” czy ” wyrokiem rozwodowym bez orzekania o winie” małżonków, mogą oni żądać alimentów od drugiego z małżonków, jeżeli znajdują się w niedostatku.
Znalezienie się w niedostatku oznacza taki stan, w którym żądający alimentów małżonek własnymi siłami, nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb.
Małżonek uznany w wyroku rozwodowym za ponoszącego winę w rozkładzie pożycia może zostać przez Sąd zobowiązany do dostarczania środków utrzymania małżonkowi nieponoszącemu winy, jak i małżonkowi, który winę taką ponosi, gdy ten znajduje się w niedostatku.
Małżonek uznany za „niewinnego” może z kolei zostać przez Sąd zobowiązany do dostarczania środków utrzymania swemu byłemu małżonkowi tylko wtedy, gdy ten małżonek nie ponosi winy w trwałym rozkładzie pożycia małżeńskiego.
Na marginesie zauważyć trzeba, że nie otrzyma środków utrzymania małżonek winny rozkładowi pożycia od małżonka, który winy w rozkładzie pożycia nie ponosi, nawet gdyby ten znajdował się w niedostatku.
Rozwód z orzeczeniem o winie ma zatem niebagatelny wpływ na obowiązek alimentacyjny małżonków. Warto zatem mieć na uwadze tę kwestię już na etapie składania pozwu rozwodowego.
Czy alimenty przysługują jeżeli małżonek nie znajduje się w niedostatku?
Postępowanie rozwodowe może również zakończyć się przed Sądem Okręgowym uznaniem jednego z małżonków za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa.
Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
W przypadku orzeczenia wyłącznej winy jednego z małżonków, drugi z nich nie musi zatem znajdować się w niedostatku aby otrzymać alimenty. Ustawodawca w tej sytuacji wymaga jedynie aby poprzez rozwód nastąpiło tzw. „pogorszenie sytuacji materialnej” strony żądającej świadczenia alimentacyjnego.
W momencie gdy małżonkowie złożą pozew o rozwód bez orzekania o winie, a Sąd po przeprowadzeniu rozprawy zaniecha ustalania przyczyn rozwodu, nie jest jednak możliwe skorzystanie w ww. przesłanki.
Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego
Należy pamiętać, że obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Drugi małżonek w tej sytuacji zostanie zatem zwolniony z obowiązku alimentacyjnego.
Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
Skutki majątkowe rozwodu mogą być zatem ograniczone czasowo, a uzyskanie rozwodu nie gwarantuje byłym małżonkom stałego źródła utrzymania w postaci alimentów.
